Archief voor categorie: Podcasts

Het is 25 februari 1978, de Tweede nationale kraakdag. Een paar durfals klimmen een groot leegstaand gebouw in. De politie wordt gebeld om te melden dat het pand is gekraakt. De actie is bedoeld als protest, er worden die dag door heel Nederland leegstaande gebouwen bezet. Want overal staan kantoorgebouwen en huizen leeg, terwijl betaalbare woonruimte nauwelijks voorhanden is. Speculatie en woningnood… we zijn weer terug bij af, lijkt het nu, 45 jaar later.

luister hier naar de podcast

De actievoerders besluiten het pand niet meer te verlaten waarna een bont gezelschap van studenten, werkende jongeren, kunstenaars en gelukszoekers uit binnen- en buitenland een onderkomen vindt in De Grote Wetering. Het karakteristieke pand gelegen aan de Weteringschans 81 tot en met 89, is gebouwd door de zoon van architect Pierre Cuypers van het Rijksmuseum, recht aan de overkant. De krakers steken de handen uit de mouwen om het gehavende pand bewoonbaar te maken. Van avontuur naar struktuur, schrijven ze daar zelf over in het boekje De Grote Wetering tot ’t Verleden dat ze in november 1980 uitgeven. Na bijna 3 jaar actievoeren en procederen, krijgt eigenaar Gerard W. Bakker voor elkaar dat het pand wordt ontruimd zodat hij over kan gaan op sloop en nieuwbouw voor kantoren en luxe appartementen.

Die ontruiming op 2 december 1980 staat veel (wat oudere) Amsterdammers nog in het geheugen gegrift. De tank die het pand binnenreed, de Sinterklaas op het dak, het publieke grote ongenoegen over de inzet van zoveel geweld tegen ‘Amsterdamse kinderen’, die overigens flink van zich afbeten.

Wat heeft de tijd in dat grote pand aan de Weteringschans de toenmalige bewoners gebracht? Hoe kijken ze erop terug? Na de plotselinge dood van twee van de oude makkers uit de Grote Wetering in 2020 en 2022 bleek dat de voormalige huisgenoten geenszins van elkaar waren vervreemd. Programmamaker Sandra Rottenberg besloot samen met fotograaf Servaas Tullemans een portret te maken van het kraakpand aan de hand van de herinneringen van de toenmalige bewoners en andere betrokkenen zoals Radio 4 presentator Hans van den Boom (toen Radio Stad Amsterdam) en historicus Geert Mak (toen voor de Groene Amsterdammer). De verhalen markeren een periode waarin de Amsterdamse kraakbeweging floreerde en een alternatieve beweging zich rap ontwikkelde waar de lokale autoriteiten slecht raad mee wisten.   

Dat is wel echt leuk: de twee audiodocumentaires die ik deze winter maakte zijn opgenomen in de zomerprogrammering van het radioprogramma OVT op Radio 1. Dus radioliefhebbers; op 17 juli en 7 augustus of als uitzending gemist via deze link:

https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/fragmenten/het-spoor-terug/2022.html

De twee podcast zijn iets ingekort.

Second Writers’ Conference at Alabama A&M College, Normal, Alabama, 1966, bron JHM

Audiodocumentaire voor NTR DOCS, vanaf 15 december 2021 ONLINE via alle podcast-kanalen of  via deze link: Ik zag hoe zwart ik was

Rosey Pool (1905-1971) groeide op in vooroorlogs Amsterdam als dochter van een joodse socialistische en seculiere sigarenboer. Ze had een mooie stem, schreef poëzie en maakte als jonge vrouw furore als voordrachtkunstenares.

Haar leven raakte aan alle grote gebeurtenissen in de 20^e eeuw. Ze verkeerde in radicaal-linkse kringen in de jaren ’30 in Berlijn, maakte daar de omslag naar het nazisme mee en ontdekte dat ze lesbisch was. Ze nam deel aan het joodse verzet tegen de nazi’s in bezet Amsterdam, slaagde erin zowel uit de trein naar Auschwitz als uit Westerbork te ontsnappen.

Na de oorlog, als enige overlevende van haar gezin, vereenzelvigde ze zich met Afro-Amerikaanse dichters. Ze schiep zichzelf een nieuwe familie van zwarte schrijvers en bracht verschillende bloemlezingen met door haar vertaalde gedichten uit, die in Nederland in de jaren ’50 en ’60 veel succes hadden; een Ooievaarspocket met een oplage van 10.000 exemplaren was in een mum van tijd uitverkocht. Ze woonde met haar vriendin Isa Isenburg in London waar haar flat uitgroeide tot een salon voor zwarte schrijvers. Haar huis werd een vrijplaats voor in Engeland vervolgde homoseksuelen.

Pool schreef voor kranten en tijdschriften, werkte voor de radio en maakte actief de begintijd van de Nederlandse en Britse televisie mee. Ze had een tomeloze energie en was niet wars van stunts om de onderdrukking van Afro-Amerikanen onder de aandacht te brengen. Ze gaf les aan zwarte studenten in het zuiden van de VS en onderhield intensieve correspondenties met iedereen die ertoe deed, van hartsvriend en dichter Langston Hughes tot Léopold Senghor, de eerste president van Senegal. In 1961 en 1966 was ze als enige witte vrouw betrokken bij de grote festivals in Nigeria en Senegal waar kunstenaars, dichters en schrijvers uit de Verenigde Staten en Afrika elkaar ontmoetten.

Alles hield Rosey bij in plakboeken, zo regisseerde ze het verhaal van haar leven. Want ze was ook goed in mystificaties en geheimen. Na haar dood in 1971 leek ze vergeten en verdwenen: ze werd ingehaald door de radicale zwarte emancipatiebeweging van de jaren ’60.

Sandra Rottenberg maakte een audiodocumentaire geïnspireerd op het proefschrift van Lonneke Geerlings over Rosey Pool: Survivor, Agitator. Rosey E. Pool and the Transatlantic Century’ , VU 2020.

Samenstelling: Sandra Rottenberg, met dank aan Lonneke Geerlings, Rudi Wesselius, Susan Legêne, Dini Bangma en het archief van de Universiteit van Sussex in Brighton en de IHLIA-collectie van de Openbare Bibliotheek Amsterdam. De gedichten en brieffragmenten werden gelezen door Bertien Minco en Rudy Lion Sjin Tjoe.

Techniek: Berry Kamer. Eindredactie Anton de Goede.

De biografie van Rosey Pool komt volgend jaar uit bij Uitgeverij AtlasContact.